پایان نامه نقش خانواده و مدرسه در پیشگیری از بزهکاری کودکان

پایان نامه نقش خانواده و مدرسه در پیشگیری از بزهکاری کودکان

چکیده

دوران کودکی اساسی‌ترین دوران برای شکل‌گیری شخصیت در افراد و رفتن آنها به راه صلاح یا راه تباهی و انحراف است. از این رو تمرکز دولت‌های مختلف بر پیشگیری اجتماعی رشدمدار بوده است. به عبارت دیگر نظام‌های حقوقی مختلف در جهان به این نتیجه رسیده‌اند که ارتکاب جرم، یک اتفاق، حادثه و واقعه که ناگهانی رخ دهد، نیست، بلکه یک مسیر و روند است. در این راستا ،در بررسی بزهکاری، بر چهار منبع کنترل بزهکاری نوجوانان تاکید می شود: وابستگی آن‌ها به پدر و مادر، مدرسه، گروه همسالان و اشتیاق به انجام کارهای عادی و روزمره همگانی، خصوصاً تحصیلات و یافتن شغل ،در یک تقسیم‌بندی دیگر عوامل کنترل بزهکاری را می‌توان-نظارت مربوط به قبل از تولد؛ - مقررات مربوط به بعد از تولّد طفل شامل: 1- ایجاد محیطی آرام و سالم در خانواده  و - تأمین آموزش و پرورش مناسب دانست.روابط بین والدین و فرزند، از هم پاشیدگی خانواده و فقدان نظم و تعادل در خانواده، سست شدن عقاید مذهبی و اخلاقی در بزهكاری نوجوانان نقش مهمی دارد.محیط خانواده اولین محیطی است که فرد در آن رشد            می کند و هنجارها را می آموزد . علی رغم اینکه بسیاری از عوامل در وقوع بزهکاری اطفال و نوجوانان دخیل اند اما در گام نخست این خانواده ها هستند که نقش تعیین کننده ای در سرنوشت اطفال دارند. چنانکه با تربیت درست می توانند کودک را به راه صحیح هدایت کنند و یا شرایط و محیط را برای تحقق بزهکاری توسط اطفال مهیا سازند . همچنین از بعد دیگر با توجه به نقش مدرسه در پیشگیری از بزهکاری می توان گفت ،مدرسه اولین محیط اجتماعی است که کودک و نوجوان ناچار است خود را با نظم و قوانین آن هماهنگ سازد. این نظم و تربیت مسلماً از قوانین و مقررات حاکم در خانواده رسمی تر و اطاعت از آن لازم است. در این مرحله است که کودک و نوجوان ناسازگار، نامتعادل یا عقب مانده ذهنی که استعداد پیروی از نظم یا هماهنگی با محیط را ندارد، با عدم موفقیت مواجه می شود. این عدم موفقیت به نوبه ی خود به علت سرزنش ها، ملامت های والدین و اولیای مدرسه و اطرافیان و شکسته شدن غرور و احترام کودک باعث تشدید حس سرکشی، عدم علاقه به ادامه تحصیل، رها کردن مدرسه، فرار از مدرسه، ولگردی،                  معاشرت های ناباب و بالاخره ارتکاب جرم می شود.

کلمات کلیدی: خانواده، مدرسه، پیشگیری، بزهکاری کودکان

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                              صفحه

چکیده 1

مقدمه. 2

الف- بیان مسئله. 2

ب- پیشینه پژوهش.. 3

د- سوالات تحقیق. 5

ه- فرضیه های تحقیق. 5

و- اهداف تحقیق. 5

ز- روش تحقیق. 5

ح- ساماندهی تحقیق. 5

فصل اول: كلیات تحقیق (مفاهیم، تعاریف) 7

1-1- تعریف مفاهیم 8

1-1-1- خانواده و مدرسه. 8

1-1-1- تعریف خانواده در جامعه شناسی. 8

1-1-1-2- تعریف خانواده در حقوق. 8

1-1-1-3- تعریف مدرسه. 9

1-1-2- تعریف پیشگیری.. 9

1-1-3-تعریف کودک یا طفل. 10

1-1-3-1-تعریف کودک از نظر فقه وحقوق. 10

1-1-3-2- تعریف کودک از دیدگاه کنوانسیون حقوق کودک.. 11

1-1-4- بزهکار و بزهکاری.. 12

1-1-4-1- بزهکاری.. 12

1-1-4-2- بزهکار. 12

1-1-4-3- گروههای بزهکاری.. 13

1-2-مبانی و تقسیم بندی.. 14

1-2-1-کودکان و مفهوم عام مسئولیت.. 14

1-2-1-1-سن مسئولیت کیفری کودکان. 14

1-2-1-2-مفهوم مسئولیت کیفری در اطفال. 14

1-2-1-3-اهلیت جنایی اطفال. 15

1-2-1-4-مسئولیت جامعه در قبال کودکان و بالعکس.. 15

1-2-2-انواع پیشگیری در بزهکاری کودکان. 16

1-2-2-1-پیشگیری از منظر سطوح اجرایی یا تعیین اولویت ها 17

1-2-2-1-1-پیشگیری نخستین یا ابتدایی. 17

1-2-2-1-2- پیشگیری دومین یا ثانویه. 17

1-2-2-1-3- پیشگیری سومین یا ثالث.. 18

1-2-2-2- پیشگیری از منظر زمان اجرا 18

1-2-2-3-پیشگیری از منظر نحوه عمل یا فرآیند اجرا 18

1-2-2-3-1- پیشگیری واکنشی. 18

1-2-2-3-2- پیشگیری کنشی یا غیرکیفری.. 19

1-2-2-4- رویکرد پیشگیری از بزهكاری.. 20

1-2-2-4-1-پیشگیری وضعی. 20

1-2-2-4-2-پیشگیری اجتماعی. 21

1-2-3- مبانی نظری پیشگیری رشدمدار. 23

1-2-3-1-« نظریه تعاملی» تورنبری.. 23

1-2-3-2- نظریه پایه سنی لوب و سمپسون. 24

عنوان                                                                                                                              صفحه

1-2-4- اصول پیشگیری رشدمدار. 24

فصل دوم:عوامل موثر بر بزهکاری کودکان  و جایگاه حقوقی آن. 27

2-1- ویژگی های کودکان بزهکار و نوع جرائم ارتکابی. 28

2-1-1- ویژگیهای رفتاری کودکان بزهکار. 28

2-1-2- ویژگی های اجتماعی اطفال و نوجوانان بزهکار. 28

2-1-2-1- تحصیلات.. 28

2-1-2-2- وضعیت شغلی. 29

2-1-2-3-خشونت دیدگی. 29

2-1-2-4-سابقه فرار از منزل. 29

2-1-2-5- اوقات فراغت،گروه دوستان. 29

2-1-2-6-کمبود محبت.. 29

2-1-3- انواع بزهکاری کودکان و نوجوانان. 30

2-1-3-1- جرائم شاخص.... 30

2-1-3-2- جرائم غیرشاخص یا بزه های ویژه کودکی. 31

2-1-3-2-1-سرقت.. 31

2-1-3-2-2-دعوا و درگیری.. 31

2-1-3-2-3-استفاده از مشروبات الکلی و مواد مخدر. 31

2-2- تاریخچه و نظریات مربوط به بزهکاری.. 32

2-2-1- مروری برتاریخچه بزهکاری.. 32

2-2-2-نظریه‏های جرم شناختی بزهکاری.. 33

2-2-2-1- نظریه انتقال فرهنگی کج‏روی.. 33

2-2-2-2- نظریه بی‏هنجاری مرتن. 34

2-2-2-3- نظریه کنترل. 34

2-2-2-4- نظریه فشار عمومی در بزهکاری.. 34

2-2-3- عوامل مؤثر در بروز بزهکاری.. 35

2-2-3-1-عوامل فردی.. 35

2-2-3-1-1- عوامل ارثی  یا ژنتیکی. 36

2-2-3-1-2- عوامل روان‌شناختی و صفات شخصیتی. 36

2-2-3-1-3-عوامل مرتبط با نوع نگرش افراد به بزه خاص وویژگیهای خاص.... 36

2-2-3-2-عوامل خانوادگی. 36

2-2-3-2-2- فقر مادی خانواده 37

2-2-3-2-3- ستیزه والدین. 38

2-2-3-3-عوامل محیطی. 38

2-2-3-4-عوامل اجتماعی خاص.... 39

2-3-موقعیت حقوقی اطفال وکودکان در قوانین بعد از انقلاب اسلامی. 40

2-3-1-مرحله  اجرای قوانین جزایی مصوب سال 1361 و 1362. 41

2-3-2- قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1370. 41

2-3-3- قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 (جدید) 42

2-3-4- قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب 28/6/1378. 43

2-3-5-جایگاه کودکان در قانون اساسی ایران. 44

فصل سوم: موقعیت خانواده و مدرسه در پیشگیری از بزهکاری.. 45

3-1-بررسی نقش خانواده در پیشگیری از بزهکاری.. 46

3-1-1-ماهیت نقش خانواده در پیشگیری از بزهکاری.. 46

3-1-2- نقش تربیتی خانواده در پیشگیری از جرم. 47

3-1-2-1-بعد اجتماعی و شخصیتی. 47

3-1-2-2- بعد اعتقادی.. 48

عنوان                                                                                                                              صفحه

3-1-2-3-بعد اقتصادی.. 48

3-1-3- شیوه ها و راه‌های کنترل بزهکاری  در خانواده. 48

3-1-3-1- نظارت مربوط به قبل از تولد 49

3-1-3-2- مقررات مربوط به بعد از تولّد طفل. 49

3-1-3-3- پیشگیری زودرس از بزهکاری با رویکرد خانواده مدار. 49

3-1-3-3-1-برنامه مبتنی بر آموزش والدین. 50

3-1-3-3-2-ملاقاتهای خانگی. 50

3-1-3-3-3-برنامه مبتنی بر خدمات مراقبتی روزانه. 50

3-1-3-3-4-خانواده درمانی. 50

3-1-4-سازمان های بین المللی و توصیه های برای پیشگیری رشد مدار. 51

3-1-4-1-ایجاد محیطی آرام و سالم در خانواده 51

3-1-4-1-1- برقراری دوستی و تفاهم بین والدین. 52

3-1-4-1-2-همبازی شدن با کودک و نوجوان. 52

3-1-4-1-3-احتراز از رقابت در جلب محبت فرزندان. 52

3-1-4-1-4-عدم ایجاد ناسازگاری در محیط خانواده 52

3-1-4-1-5-عدم پرخاشگری والدین نسبت به خود و یا نسبت به فرزندان. 52

3-1-4-1-6- پرورش حس اعتماد به نفس.. 53

3-1-4-1-7-ابراز مهر و محبت به فرزندان. 53

3-1-4-2- تأمین آموزش و پرورش مناسب.. 53

3-1-4-2-1- نقش مدرسه. 53

3-1-4-2-2-نقش معلم 54

3-2- آموزش و پرورش و پیشگیری از بزهکاری.. 55

3-2-1-پیشگیری اجتماعی رشدمدار و نقش آموزش و پرورش در آن. 55

3-2-2-ماهیت نقش مدرسه در پیش گیری از بزهکاری.. 56

3-2-2-1-درونی شدن ارزش های اجتماعی در کودکان. 57

3-2-2-2-جایگاه آموزش و پرورش در پیشگیری از جرم رشد مدار. 57

3-2-3-مروری بر راهبردهای مبتنی برآموزش و خانواده در پیشگیری از جرم. 58

3-2-3-1-آموزش خانواده ها نسبت به حقوق و نیازهای کودکان. 59

3-2-3-2-حمایت از کودکان متعلق به خانواده های بدسرپرست.. 59

3-2-3-3-ایجاد پیوند میان خانواده و مدرسه. 59

3-2-4-مروری بر نقش مدرسه و خانواده در پیشگیری از اعتیاد نوجوانان. 60

3-2-4-1-برنامه‏های تربیتی مدارس.. 60

3-2-4-2-خانواده و اعتیاد نوجوانان. 61

3-2-4-3-برنامه‏ریزی برای محلات اطراف مدارس.. 62

3-2-5-سیاست های پیشگیری در برنامه چهارم توسعه. 62

نتیجه. 63

پیشنهادها 64

منابع و مآخذ 66

چکیده انگلیسی. 69